Psychologisch onderzoek bij outplacement en reïntegratie

Psychologisch onderzoek bij outplacement en reïntegratie

Psychologisch onderzoek en/of assessment wordt vaak gebruikt als onderdeel van een loopbaanprogramma (heroriëntatie, outplacement, reïntegratie), in selectiesituaties of om de kans op een succesvolle ontwikkeling in een loopbaan vast te stellen.

De term psychologisch onderzoek wordt gewoonlijk gebruikt voor schriftelijke testen en vragenlijsten, al dan niet afgenomen met pen en papier oefeningen of (steeds vaker) op de PC. Van testen wordt gesproken als er goede of foute antwoorden zijn, zoals bij rekenvraagstukken, logische conclusies trekken en ruimtelijk inzicht. De verstandelijke capaciteiten geven vaak een antwoord op de vraag naar de leermogelijkheden van iemand en of die persoon een voorkeurstijl van leren heeft. De een leert gemakkelijk uit boeken of kennisoverdracht (van theorie naar praktijk), de ander voornamelijk door praktijkervaring (van demonstratie en na-doen).

In persoonlijkheids-vragenlijsten geeft iemand zijn opvattingen weer en zijn er dus nooit goede of foute antwoorden. Er kan zelfs niet gesteld worden of het “waar” is wat iemand zegt over zichzelf. Wel geeft het informatie over diens profilering, prioriteiten, normen en drijfveren.

In een assessment wordt – naast psychologisch onderzoek – de toetsing gedaan door de kandidaat uit te nodigen zijn vaardigheden te laten zien in een praktijkoefening. Zo wordt bij Randstad al jaren de typeproef gedaan (100 aanslagen per minuut moeten halen), bij a.s. piloten een simulatie van een vliegoefening en bij leidinggevenden (bijvoorbeeld) een vergadering voorzitten of een plan schrijven om een verandering door te voeren.

Omdat de communicatieve vaardigheden in bijna alle banen cruciaal blijken te zijn, zijn in assessments dan ook altijd oefeningen opgenomen waarin die getoetst worden, meestal in de vorm van een rollenspel.

In het algemeen worden in een onderzoek de volgende aspecten beoordeeld:

De mate van analytisch denken en daarop afgestemd handelen, relevant voor o.a. probleemsignalering, beleidsvorming;

Communicatieve vaardigheden, schriftelijk en mondeling: helder schrijven, spreken en luisteren, overtuigen, motiveren, coachen;

Capaciteiten, ambitie en stijl als leidinggevende – mogelijkheden en beperkingen daarvan, bijvoorbeeld: omgaan met tegengestelde belangen, besluiten nemen;

Praktisch management: eigen en andermans’ zaken effectief en efficiënt organiseren op grond van probleemanalyse, kansen benutten, delegeren en controleren

Strategisch management: doelgericht, flexibel en daadkrachtig handelen, beoordelingsvermogen, risicobereidheid, besluitvaardigheid;

Leervermogen: interesse en de verstandelijke capaciteiten om zich de functie- en/of organisatiespecifieke kenmerken te kunnen eigen maken.

Werkwijze Selectie-onderzoek

In een eerste gesprek wordt de vraagstelling van de opdrachtgever onderzocht. Na bestudering van de functiebeschrijving en de specifieke wensen van de manager, de personeelsadviseur en/of de selectiecommissie volgt een plan van aanpak waarin afspraken betreffende het doel, de werkwijze, de testdag, de termijn waarop de rapportage klaar is en het tarief worden opgenomen. Voor ieder assessment wordt de essentie van de vacante functie vertaald in vergelijkbare opdrachten. Dat betekent dat de kandidaat ‘proeft’ van de vraagstukken die in de functiepraktijk aan de orde zijn door opdrachten, vragenlijsten en rollenspel(len).

Het resultaat

Het resultaat van een psychologisch onderzoek of assessment is een rapportage, waarin de vraagstelling van de opdrachtgever wordt beantwoord. In sommige gevallen is dat een advies. Bij selectie is het bijvoorbeeld de vraag of de assessmentinformatie de voordracht van de kandidaat voor de functie ondersteunt of juist niet. Bij ontwikkelingsassessments is de vraagstelling meer open: een sterkte/zwakte-analyse, aandachtspunten voor de verdere ontwikkeling. Het antwoord geeft aan in welke loopbaanrichting iemand het beste verder kan en wat voor begeleiding (coaching, training, opleiding, evaluatie) dan nodig is of aanbevolen wordt.